Innovatie stijgt in prioriteiten verkiezingsprogramma’s
Alle politieke partijen besteden in hun (concept)verkiezingsprogramma’s aandacht aan innovatie. Dit blijkt uit de Innovatiemonitor die TNO voor de tweede keer heeft gepubliceerd.
Zeven partijen willen jaarlijks minstens 3% van het bruto binnenlands product (bbp) investeren in onderzoek en ontwikkeling (R&D).
In 2023 zag TNO voor VVD, D66, ChristenUnie en VOLT een groene ‘ja’ op alle vijf innovatie-aspecten. In 2025 zijn hier ook GroenLinks-PvdA, CDA en NSC bijgekomen. Zeven partijen willen jaarlijks minstens 3% van het bruto binnenlands product (bbp) investeren in onderzoek en ontwikkeling (R&D). Twee jaar geleden lag het aantal op zes partijen. Opvallend is dat – ten opzichte van twee jaar geleden – de partijen meer concrete plannen hebben om tot de 3%-doelstelling te komen.
Hoeveel geld?
In acht verkiezingsprogramma’s komt de oprichting van een Nationale Investeringsbank voor. Ook noemen partijen verschillende fiscale en financieringsmaatregelen om start- en scale-ups te ondersteunen. GroenLinks-PvdA wil een Toekomstfonds van 25 miljard door te investeren in onder meer duurzame, innovatieve industrie en onderzoek. CDA en D66 willen het Groeifonds voortzetten. VVD bepleit een investeringsagenda voor nationale groei. SP wil investeren in innovatie, PvdD in ‘groen’ onderzoek. JA21 wil R&D aftrekbaar maken. Toch blijft het in veel programma’s onduidelijk hoeveel geld er precies is gereserveerd voor innovatie. Uit eerder TNO-onderzoek blijkt dat er ieder jaar structureel geld bij moet om de 3% BBP te bereiken en te behouden. Om in 2030 de 3%-norm te behalen komt dit voor de komende jaren opgeteld neer op EUR 14,9 mld. Publieke investeringen in R&D moeten daarbij gericht private investeringen uitlokken.
Programma’s explicieter
Wat opvalt is dat veel partijen specifieker dan twee jaar geleden aangeven hoe R&D in Nederland een prominentere rol moet krijgen. Zo wordt het belang van de ontwikkeling van kennis over AI genoemd, bijvoorbeeld door de ontwikkeling van een AI-fabriek in Groningen en de ontwikkeling van het Nederlandse taalmodel GPT-NL. Op het gebied van veiligheid willen enkele partijen dat Nederland sterk wordt in drones, cybersecurity en ruimtevaart. Voor energie staan innovaties als batterijtechnologie, nucleaire kennisinfrastructuur en waterstof vermeld. D66 is de enige partij die inzet op een bewindspersoon voor Technologie en Innovatie.
Over het aantrekken van buitenlands talent lopen de meningen van partijen uiteen. Zo staat de expatregeling weer ter discussie. Enkele partijen willen de expatregeling doorzetten in de huidige vorm, terwijl andere partijen de regeling willen afslanken of geheel beëindigen.
