Trumps handelsoorlog vergroot druk op Nederlandse industrie

Ongekende invoerheffingen

De reikwijdte en hoogte van Trumps heffingen ongekend. Zelfs nu hij de hoogste heffingen voorlopig heeft opgeschort, resteert nog een heffing van 30 procent op veel Chinese producten en een tarief van 10 procent voor veel producten uit de meeste andere landen, waaronder Nederland en de andere EU-lidstaten.

Bovendien geldt voor auto’s en auto-onderdelen een heffing van 25 procent, wat vooral de Duitse export raakt, en heeft Trump de heffingen voor staal en aluminium zelfs verhoogd van 25 naar 50 procent, met grote gevolgen voor de Europese staalindustrie. Van de Nederlandse export van ijzer en staal is normaliter ongeveer 1 miljard euro voor de VS bestemd, goed voor circa 10 procent van de totale Nederlandse exportwaarde.

Machines en elektronica

ABN Amro becijfert in haar Sectorprognoses dat van de totale uitvoerwaarde van Nederlandse producten gewoonlijk 8 procent naar de VS gaat. Wat betreft uitvoerwaarde zijn vooral machines en elektronica (10 miljard euro) van belang. Voor machines is de VS een van de belangrijkste afzetmarkten. Zo ging de afgelopen jaren 15 tot 20 procent van de Nederlandse machines voor de voedselverwerkende industrie naar de VS. Ook machines voor de chipindustrie, zoals van ASML, gaan voor een deel naar de VS, waar sinds Trumps eerste termijn meer wordt geïnvesteerd in chipfabrieken om minder afhankelijk te worden van Azië.

Lagere investeringen

Veel Amerikaanse afnemers zullen wel bereid zijn de invoerheffing op Nederlandse machines te betalen, omdat deze van zeer hoge kwaliteit zijn en zorgen voor een hogere productiviteit. Zorgwekkender is dat de onzekerheid die Trumps handelsoorlog veroorzaakt waarschijnlijk zal leiden tot lagere investeringen. Uit gesprekken met machinebouwers blijkt volgens ABN Amro dat eerder geplaatste bestellingen niet worden geannuleerd, maar dat Amerikaanse klanten sinds april terughoudend zijn met het plaatsen van nieuwe orders. Door de  handelsoorlog kan de Amerikaanse economie te maken krijgen met tragere groei, of zelfs een recessie. Dat maakt investeren minder aantrekkelijk.

Daarnaast is het mogelijk dat Trump de komende maanden het tarief op Europese producten verhoogt of juist verlaagt. In het eerste geval moet over een eerder bestelde machine misschien uiteindelijk een veel hoger importtarief worden betaald – Trump dreigde enkele weken geleden met een tarief van 50 procent op Europese producten. In het tweede geval betaalt de afnemer misschien 10 procent invoerheffing terwijl die later wordt afgeschaft. Enkele Nederlandse producenten van machines die al in de VS actief zijn met een klein verkoopkantoor of distributiecentrum overwegen daar ook te gaan assembleren om invoerheffingen te ontwijken, al zal het niet eenvoudig zijn de daarvoor benodigde technisch geschoolde medewerkers te werven.

Verstoring toeleverketens

In specifieke branches moeten ondernemers rekening houden met eventuele verstoring van toeleveringsketens. De invoerheffingen zetten de marges in de Amerikaanse industrie onder druk, doordat Amerikaanse fabrieken vaak gebruik maken van onderdelen en materialen uit het buitenland. Dat kan ertoe leiden dat de Amerikaanse industrie ontregeld raakt. De VS produceert onder meer medische apparatuur, vaccins, halfgeleiders en vliegtuigen.

De chipindustrie is sowieso kwetsbaar, omdat deze sector als geen andere mondiaal georganiseerd is, en daardoor extra gevoelig is voor ontregeling van internationale toeleveringsketens. Daarnaast bemoeien politici onder wie Trump zich intensief met de chipsector, te denken valt bijvoorbeeld aan de exportrestricties voor chipmachines, waarmee de VS de nieuwste technologie uit handen van China probeert te houden. In reactie op de Amerikaanse invoerheffingen heeft China de export van zeldzame aardmetalen aan banden gelegd. Dat zou kunnen leiden tot tekorten in de auto-, elektronica- en halfgeleiderindustrie.

Snellere groei vanaf 2026

Naar verwachting kan de Nederlandse industrie vanaf 2026 sneller groeien, onder andere dankzij herstel van de bouw, herstel van de chipmarkt en de verwachte herbewapening van Europa, die de Europese industrie kan stimuleren. Nederlandse industriële ondernemingen fabriceert nauwelijks wapensystemen, maar kan (dual use) onderdelen leveren, mits contractbesprekingen met defensie voorspoedig verlopen en er geschikte locaties en voldoende personeel en energietoevoer beschikbaar zijn. De Nederlandse industrie kan ook profiteren van de Duitse investeringen in infrastructuur, die kunnen leiden tot een groeiende vraag naar bijvoorbeeld bouwmaterieel, kabels en elektronica.