Loonkosten bedrijfsleven stijgen met ongeveer 17 miljard euro

De loongroei – die dit jaar waarschijnlijk 5,3 procent bedraagt – wordt aangejaagd door een uitzonderlijke situatie van hoge inflatie en een zeer krappe arbeidsmarkt. Tegelijkertijd leiden deze hoge inflatie in combinatie met de snel stijgende rente er toe dat de vraag geleidelijk afneemt. Hoewel de gevolgen van de energiecrisis meevallen en ondernemingen er in het afgelopen jaar redelijk in zijn geslaagd de hogere kosten voor personeel, energie en grondstoffen door te berekenen aan klanten, kan dit in 2023 moeilijker worden.

Daling volume industrie

ABN AMRO verwacht dit jaar voor een aantal sectoren een daling van de volumes, zoals in de Industrie (-3 procent). Na twee jaar van snelle groei staat de industriële productie nu onder druk. De hogere rente remt de vraag naar halffabricaten, zoals onderdelen van metaal of kunststof, en kapitaalgoederen, waaronder machines, apparaten en transportmiddelen. Ook de lagere economische groei en de onzekere economische vooruitzichten zorgen voor een lagere instroom van nieuwe orders. Doordat veel ondernemingen nog openstaande orders hebben weg te werken, blijft de daling van de productie dit jaar naar verwachting beperkt tot 3 procent.

Gasprijzen

Wel hebben energie-intensieve ondernemingen in met name de basismetaal- en de chemische industrie het moeilijk. In deze branches daalde de productie in 2022 al met respectievelijk 5,7 en 4,5 procent. Door de hoge energieprijzen, die een gevolg zijn van de vooral in Europa nog steeds hoge gasprijs, is het voor sommige ondernemingen lastig concurreren op de wereldmarkt. Na de recente daling van de gasprijs, die in augustus 2022 een nieuwe record bereikte, is deze nog steeds drie keer hoger dan twee jaar geleden. Voor 2023 voorziet ABN AMRO een verdere daling van 6 procent in de chemie en 5,5 procent in de basismetaalindustrie.

Herstel in 2024

De centrale banken zijn naar verwachting bijna klaar met het verhogen van de rente. ABN AMRO verwacht dat vanaf december dit jaar de beleidsrente kan worden verlaagd, waardoor de vraag naar industriële producten kan aantrekken. In 2024 kan de industriële productie herstellen, met een groei van 4 procent.

Margedruk

De lagere productie dit jaar leidt waarschijnlijk tot hogere gemiddelde vaste kosten per eenheid product, en dus druk op de marge. Ook de hogere energie- en loonkosten zetten druk op de marges, evenals hogere rentelasten. Om dat te compenseren kunnen ondernemingen proberen hun verkoopprijzen te verhogen, maar gezien de toenemende internationale concurrentie zal niet iedereen daarin slagen.

Stijgende loonkosten ondergeschikt

Voor de industrie zijn de stijgende loonkosten echter ondergeschikt aan het structurele tekort aan medewerkers met technische kennis en vaardigheden. De krapte op de arbeidsmarkt neemt dit jaar iets af, maar zodra de economie aantrekt, zal deze weer toenemen. Met het oog op de vergrijzing moeten ondernemingen inzetten op meer automatisering en digitalisering. Zo kan worden geïnvesteerd in productielijnen die ook ‘s nachts en in het weekend kunnen doordraaien, waardoor de arbeidsproductiviteit aanzienlijk kan worden verhoogd.

Het gaat niet alleen om de nieuwste machines en apparaten; medewerkers moeten er ook mee kunnen werken. Dat vergt opleiding en tijd, al geldt dat niet voor alle nieuwe apparaten. Zo zijn cobots eenvoudig inzetbaar doordat ze ook te programmeren zijn zonder software te hoeven schrijven. Deze cobots kunnen eenvoudige handelingen imiteren, waardoor de inzet van personeel voor simpele werkzaamheden kan worden beperkt.