De beste walser van Europa is 76

Zijn jongere collega’s bij M. den Oudsten Buigwerken in Rhenen zeggen af en toe tegen hem: hou er toch eens mee op en ga leuke dingen doen met je vrouw. Maar de net 76 jaar geworden Jeu Smits piekert er niet over om op die adviezen in te gaan. “Want walsen is een van de leukste bezigheden die ik ken.”

En van zijn vrouw hoeft hij er ook nog niet mee te stoppen. Want die ziet hem ’s morgens vrolijk weg gaan en in de loop van de middag even vrolijk weer thuis komen. Maar Jeu Smits is dan ook een echte liefhebber, die houdt van zijn vak. Ondanks zijn hoge leeftijd is hij nog  iedere maandag, dinsdag en woensdag van 7.30 tot 15.00 uur aan het werk in de hal met de profielwalsen bij Den Oudsten. Die werktijden hanteert hij niet voor niks. Want Smits woont in het Noord-Limburgse Wanssum, dat is maar liefst 80 kilometer van Rhenen. Op zijn werkdagen staat hij om 5 uur op, laat de hond uit, drinkt een kop koffie en stapt om 6.15 uur in de auto, om voor de ochtendspits uit in een uurtje naar Rhenen rijden. Halverwege de middag trekt hij zijn werkkleding weer uit, om ruim voor de avondspits weer thuis te kunnen zijn.

Vakmanschap
Jeu Smits zit zijn hele leven al in de metaal. Zijn vader was smid, waardoor hij is opgegroeid met ijzer en het buigen van ijzer. Zijn vakmanschap is vooral in de praktijk gevormd. Maar Jeu Smits heeft ook diverse studies gedaan en zo geleerd wat ijzer en staal is.

Het in een bepaalde vorm brengen van metaal is volgens Jeu Smits vooral fingerspitzengefühl. Hij vindt het moeilijk om te zeggen waar zijn vakmanschap precies in zit. “Het is in ieder geval goed kijken hoe je iets aanpakt. Niet meteen gaan buigen, maar eerst kijken wat het staal kan verdragen, wat de legeringskenmerken zijn en wat de treksterkte is. Je moet ook weten hoe je een machine zodanig instelt dat het materiaal wordt ondersteund en niet de verkeerde kant op kan gaan. En je moet natuurlijk weten hoe ver je kunt buigen voordat er een verkeerde plooi ontstaat of het materiaal gaat scheuren. Dat is allemaal ervaring die je opdoet. Soms door schade en schande. Bij mij is ook wel eens een aluminium trapboom door midden gescheurd. Wat dat betreft leer je ook op je 76e nog steeds.”

Kennis overdragen
Jeu Smits is pas bij Den Oudsten in dienst gekomen toen hij al 58 was. Hij was een bekende naam in de walswereld en directeur/eigenaar Ries den Oudsten was dolblij dat hij bij hem in dienst wilde komen. Natuurlijk om zelf te walsen, maar ook om jongere medewerkers de kneepjes van het vak bij te brengen. Dat laatste heeft Jeu Smits altijd graag gedaan: “Ik heb er geen problemen mee om de dingen die ik heb ontdekt aan anderen door te geven. Ik wil het vak graag overbrengen.”

Hoe lang hij nog blijft werken? “Dat mag je me eigenlijk niet vragen”, zegt hij. “Maar ik wil nog niet stil zitten. Dat is niks voor mij. Ik zie veel mensen van mijn leeftijd die slecht bewegen, veel zitten en niet meer in de auto durven te rijden. Dat wil ik niet.”
Maar Jeu Smits beseft wel dat hij op een leeftijd  is dat er altijd wat kan gebeuren. “Met mezelf of met mijn vrouw, maar ook door toenemende drukte op de weg. En het kan natuurlijk zijn dat de baas zegt dat het tijd wordt om af te bouwen.”
Maar dat zal niet gauw gebeuren. Den Oudsten is nog steeds heel blij met Jeu Smits. “Hij is de beste walser van Europa”, zegt Ries den Oudsten onomwonden. “Jeu is nog heel waardevol voor ons bedrijf.”  Zijn zoon Pieter den Oudsten is onlangs in het bedrijf gekomen en zal het op termijn overnemen. Momenteel leert hij op verschillende plekken in het bedrijf alles over de verschillende metaalbewerkingstechnieken. Het profielwalsen leert hij uiteraard van Jeu Smits. Iedere week staan ze samen 4 uur te walsen.

Den Oudsten heeft onlangs een nieuwe profielwalsmachine gekocht met een nog wat groter formaat dan de machines die er al zijn. Deze arriveert volgend jaar september. “Pieter heeft me al verzekerd dat ik nog met die nieuwe machine zal werken”, zegt Jeu Smits. “Dat wil ik nog heel graag meemaken.”